Hittestress bij melkvee
Wat is Hittestress?
Hoogproductief melkvee produceert een enorme hoeveelheid warmte en presteert het best tussen een temperatuur van 6°C en 20°C en een lage relatieve vochtigheid (= hoogste drogestof opname en melkproductie bij dit temperatuursinterval). Wanneer een koe meer warmte produceert dan dat ze kwijt kan, ervaart ze hittestress. Bij een omgevingstemperatuur > 21°C en een hoge relatieve luchtvochtigheid daalt de ruwvoederopname en de melkproductie.
Wat zijn de symptomen van Hittestress?
De koe zal op 2 manieren reageren bij hittestress, enerzijds probeert ze minder warmte te produceren en anderzijds meer warmte kwijt te raken.
Minder warmte produceren door:
- Lagere voeropname
- Hogere selectie van het ruwvoeder (fijne delen vragen minder herkauw-activiteit met pensverzuring tot gevolg)
Extra overtollige warmte kwijt geraken:
- Verhoogde wateropname
- Versnelde ademhaling en hijgen
- Meer staan dan liggen waardoor hogere belasting van het beenwerk
Wat zijn de gevolgen van Hittestress?
De koe probeert overtollige warmte kwijt te raken door meer bloed net onder de huid te laten stromen en dus minder naar de organen voor energie-opname en naar de uier voor melkproductie. Door de lagere eetlust bij warm weer krijgt de koe minder energie en eiwit binnen. Om het eiwittekort te compenseren breekt de koe spiermassa af. Dit resulteert in hogere ureumgehaltes. Energie tekort wordt gecompenseerd door minder energie in melkproductie te stoppen. Door de lagere pens-ph daalt ook het melkvet-gehalte.
Hoe Hittestress aanpakken?
Tip 1 : Laat de melkkoe niet in de volle zon lopen
Hou de koeien op stal wanneer de zon overdag volop schijnt. ‘s Avonds kunt u de koeien dan weer buiten laten.
Tip 2 : Zorg voor een goede ventilatie
Bij hitte is het verstandig de koeien actief te koelen. Dat kan door lucht over de dieren te blazen in de ligboxen, bij het voerhek, maar ook in de wachtruimte en over de droge koeien. Bij heel hoge temperaturen (> 30 °C) worden soms extra vernevelsystemen gebruikt. Denk er dan wel aan de uiers droog te houden vanwege de hygiëne.
Tip 3 : zorg voor voldoende fris en vers water
Bij warm weer kan de waterbehoefte bij melkvee wel tot 50% toenemen. Fris en schoon water zijn dus heel belangrijk. Voor melkkoeien en jongvee geldt een toevoersnelheid van minimal 15 L per minuut, aangezien ze op korte tijd veel water moeten kunnen opnemen.
Tip 4 : Voerfrequentie aanpassen
Denk eraan dat minimaal tweemaal daags voeren van vers gemengd voer bij warm weer beter is dan éénmaal daags. Door de hitte wordt het over sneller warm en eten de koeien minder. Om die reden is het ook beter om niet tijdens het heetste van de dag te voeren. Gebruik broeiremmers wanneer tweemaal daags voeren niet haalbaar is.
Tip 5 : Voorkom pensverzuring
Bij hittestress heeft de koe een voorkeur voor de fijnere ruwvoederdeeltjes waardoor ze minder hoeft te herkauwen. Hierdoor ontstaat sneller pensverzuring. Ook zal de koe om warmte kwijt te raken, sneller ademhalen en hijgen, waardoor ze extra CO2 uitademt. Om dit te compenseren verliest de koe veel natriumbicarbonaat via de urine, waardoor minder buffer beschikbaar is bij herkauwen om de pens-pH stabiel te houden. Ook hierdoor onstaat er pensverzuring. Het verstrekken van een adequate pensbuffer is dus essentiëel om de pens-pH constant te houden.
Tip 6 : Gevaar voor hoefproblemen en kreupelheid
Koeien liggen bij warm weer minder om beter te kunnen koelen en lopen vaker naar de waterbak. Dit geeft een extra belasting op beenwerk en hoeven. Daarnaast worden bij pensverzuring endotoxines geproduceerd die erg nadelig zijn voor de zooldoorbloedingen en de wittelijndefecten waardoor vaak kreupelheid onstaat bij melkvee na een hittestress periode. Optimaal ligcomfort en ruime boxen hebben een positief effect op het liggedrag van de koeien.
Tip 7 : Boxhygiëne cruciaal bij hittestress
Bij warm en vochtig weer vermenigvuldigen de bacteriën zich veel sneller dan bij koud weer. Daarnaast daalt de weerstand bij de melkkoe aanzienlijk tijdens de periode van hittestress. In deze periode zien we vaak een verhoogd celgetal in de melk. De ligplaatsen droog houden en wekelijks ontsmetten met een biocide is heel belangrijk.
Welke producten kunnen helpen Hittestress voorkomen?
Als veehouder kun je zelf al veel doen om hittestress bij het vee te voorkomen. Daarnaast zijn er in de handel een aantal producten die deze maatregelen aanvullen:
- Voorkom opwarming en broei in het ruwvooer. Opwarming van het ruwvoer vermindert aanzienlijk de opname bij het vee. Math’s Fresh TMR is een broeiremmer die het kuilvoer langer fris en smakelijk houdt voor het vee.
- Voorkom pensverzuring tijdens hittestress periodes. Pensverzuring is heel nadelig voor de melkvetproductie, de hoefproblemen en de vruchtbaarheid achteraf. Math’s BUF Balance is een breedwerkende pensbuffer die de pens-pH stabiel houdt tijdens de hittestress.
- Gebruik Math’s Bypass Fat. Dit is een gefractioneerd, pensbestendig palmvet (3.900 VEM) met een heel hoog aandeel C 16:0 om melkvet te verhogen. Daarnaast is het een heel mooie energiebron die de energie dichtheid van het rantsoen verhoogt, zonder invloed te hebben op de penswerking.
- Voorkom een (te) hoog celgetal in de melk tijdens de hittestress. Boxhygiëne is crucial hierbij. Gebruik Stalosan Dry om de boxen droog te houden en wissel regelmatig af met Stalosan F om de bacteriën niet te laten ontwikkelen.