Toe te passen praktijken om uw dieren af te koelen

10 juni 2021

Hete, vochtige zomerdagen kunnen erg oncomfortabel zijn voor uw vee, maar ook voor u, veehouders.  Elk jaar worden de dieren inderdaad getroffen door hittestress tijdens de zomer.

Het verschijnsel hittestress treedt op wanneer een koe te veel warmte produceert en absorbeert (een koe presteert het best tussen een temperatuur van 6°C en 20°C). Ademhaling en transpiratie zijn niet langer voldoende om de lichaamstemperatuur te reguleren en overtollige warmte af te voeren.

Hittestress kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van uw dieren, maar ook voor uw financiën.  Daarom hebben wij besloten om in dit artikel terug te komen op dit verschijnsel (oorzaken, symptomen, gevolgen) en te wijzen op de reflexen en goede praktijken die moeten worden ingevoerd om dit probleem actief te bestrijden.

De oorzaken

Men stelt vast dat de oorzaken van hittestress meervoudig kunnen zijn :

• Wanneer een koe meer warmte produceert dan dat ze kwijt kan, ervaart ze hittestress.
• De combinatie van hoge luchttemperatuur, hoge luchtvochtigheid, sterke zonnestraling en weinig luchtcirculatie verhoogt het risico op hittestress.
• Hoge luchtvochtigheid vermindert de verdamping en vermindert het vermogen van de koeien om warmte af te stoten door te zweten of te ademen.
• Bij een omgevingstemperatuur > 21°C en een hoge relatieve luchtvochtigheid > 70°C daalt de ruwvoederopname en de melkproductie.
• Koelere nachten zijn nodig voor het vee om wat warmte kwijt te raken en hun lichaamstemperatuur te verlagen.  Anderzijds worden warme en bewolkte nachten beschouwd als een verergerende factor omdat deze de afkoelingsperiode verkorten en het risico van hittestress verhogen.

De symptomen

Net als bij mensen zijn de gevolgen van hitte en watergebrek voor het vee als volgt : migraines, prikkelbaarheid en lusteloosheid.  Om met het warm weer om te gaan, passen herkauwers een hele reeks strategieën toe :

• Versnelde ademhaling en zweten;
• Verhoogd waterverbruik : runderen die onder hitte lijden, drinken bijna tweemaal hun normale hoeveelheid water;
• Vermindering van droge stofopname;
• Daling van de melkproductie;
• Verandering in melksamenstelling : we merken dat het vet- en eiwitgehalte daalt;
• Verandering in de concentratie van hormonen in het bloed.  Bijvoorbeeld : het op gang brengen van een stijging van het prolactinegehalte in het bloed (hormoon verantwoordelijk voor de synthese van de melk);
• Ontwikkeling van het Lekkende Darm Syndroom : het is een schade aan het darmslijmvlies dat poreus wordt.  Doordat de darmwand beschadigd is, kunnen bacteriën of andere gifstoffen uit de darminhoud in de bloedvaten terechtkomen en infecties veroorzaken.  Bovendien zal de absorptie van voedingsstoffen worden verminderd.
• Gedragswijziging : het opzoeken van schaduw of van een koele plaats om af te koelen; het samenkomen van het vee om schaduw te maken voor elkaar; het weigeren om op de grond te gaan liggen; verplaatsing naargelang de oriëntatie van de zon; installatie in het water of naast watertanks.

De gevolgen

• Verminderde eetlust en dus een verlaagde voederopname (8 à 12 %).  Dit resulteert in een daling van de productie van vluchtige vetzuren in de pens, wat op zijn beurt leidt tot een daling van de melkproductie;
• Verminderde buffercapaciteit van het speeksel omdat bij hittestress natriumbicarbonaat wordt uitgescheiden via de urine;
• Daling van de vruchtbaarheid
• Hoger risico op acidose bij een aanhoudende daling van de PH in de pens.

Tips en optimale werkwijzen om hittestress te vermijden

Om u te helpen het effect van hittestress op de productiviteit te minimaliseren en het comfort van uw vee tijdens de zomermaanden te garanderen, hebben wij hieronder een lijst met aandachtspunten samengesteld.

PRIORITEIT
Denk eraan om de meest gevoelige dieren eerst te controleren en indien nodig af te koelen.  Zoals pas gekalfde koeien, koeien met een hoge productie en koeien aan het eind van hun lactatieperiode.

WATER
Iedere melkkoe heeft meer dan 100 liter water per dag nodig en drinkt tussen 2 en 6 keer per dag.  Zorg ervoor dat uw watertanks een voldoende hoog debiet hebben om aan de behoeften van uw dieren te voldoen en dat ze nooit leeg zijn.  De meeste koeien zijn zeer dorstig na het melken.  Installeer daarom waterbakken op een voldoende grote ruimte waar de koeien terechtkunnen wanneer zij de melkstal verlaten.  Zorg er ook voor dat de tanks altijd proper worden gehouden.

VOEDING
Zorg ervoor dat de zomerweide van zeer goede kwaliteit is.  Een vezelrijke voeding kan de fermentatie in de pens verhogen, wat leidt tot een hogere warmtebelasting.
U kan onze Math’s Fresh TMR toevoegen aan het rantsoen. Zuren remmen de ontwikkeling van gisten en schimmels, waardoor minder voedingstoffen verloren gaan en het rantsoen minder opwarmt. 

VOEDINGSSUPPLEMENT
Bij Nutriprof hebben wij de Math’s Buf Balance ontworpen.  Een uniek mengsel van ingrediënten die de zuurgraad van de pens neutraliseert.  Math’s Buf Balance is een hoogwaardige buffer die direct begint te werken na het toedienen, maar ook een langdurige werking heeft.  Het verbetert o.a. de prestaties van de dieren, behoudt en verbetert de kwaliteit van de melk en werkt snel en efficiënt bij hittestress problemen.

SCHADUW
Verkies weiden met bomen en schaduw.  Men beveelt 5 vierkante meter schaduw per dier aan om competitie voor schaduwgebieden te vermijden.  Zorg ervoor dat de voederplaatsen in de open lucht schaduw hebben.  Installeer zo nodig schaduwdoeken.  In open gebouwen, zorg voor extra schaduwplekken.

ORGANISATIE
Verklein de af te leggen afstand en de snelheid van de kudde naar de melkplaats.  Verminder drastisch de tijd die doorgebracht wordt in de niet-schaduwrijke zones.  Isoleer de dieren die het ergst getroffen zijn door hittestress en geef ze maximale schaduw en afkoeling. Vroeger in de morgen en later op de avond melken.  Verdeel uw kudde in kleinere groepen voor het melken.

KOELING

Vernevelsysteem
In de melkstal kunnen vernevelaars met een minimumdebiet van 3 liter water per minuut worden gebruikt om de koeien te verfrissen en te helpen bij de verdampingskoeling na het melken.  In de wachtruimte, die als een prioritair af te koelen ruimte wordt beschouwd, kan men zelfs overwegen een grote douche te plaatsen (5 tot 10 liter per dier), wat meer verfrissend is voor de dieren.  De sproeifrequentie moet in verhouding toenemen met de temperatuurstijging.  De doeltreffendheid van waterverneveling hangt af van de evacuatie van de waterdamp door luchtbewegingen, idealiter met behulp van een ventilator.  Anders kunnen de gesproeide waterdruppels luchtvochtigheid veroorzaken wat een verergerende factor kan worden bij hittestress.

Ventilatie
Ventilatoren kunnen op verschillende plaatsen worden geplaatst om een grote luchtstroom te creëren en om de vochtigheidsgraad te beperken in zones waar douches of nevelaars zijn geïnstalleerd : in de melkstal, boven de ligboxen en de voergangen.  Een afstand van 10 keer de breedte van een ventilator dient aangehouden te worden tussen elke ventilator.

Koelingsstrategie
De koelstrategie is gebaseerd op de temperatuur- en vochtigheidsindex. Deze index komt tot uiting in de volgende berekening : THT = 0,8T + (RV x (T-14,4)) + 46,4 In deze formule is T de maximumtemperatuur van de dag uitgedrukt in graden en het RV is het percentage van relatieve vochtigheid gedeeld door 100.

THI (temperatuur- en vochtigheidsindex) tussen 68 en 71 = doeltreffende ventilatie

THI tussen 72 en 79 = ventilatie en verneveling of douche, afhankelijk van de luchtvochtigheid

THI boven 79 = doeltreffende ventilatie en douche (grote druppels)

GEBOUWEN
Gebouwen zodanig ontwerpen dat de luchtcirculatie wordt bevorderd.  Kies hiervoor lage zijwanden met verstelbare gordijnen.  Kies een open nok voor een snellere afvoer van warme lucht en vermijd ook transparante platen om de opwarming van het gebouw door zonnestraling te beperken.